Znaki towarowe – cz. I
Dotychczas znakiem towarowym mogło być każde oznaczenie, które można przedstawić w sposób graficzny, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżnienia towarów jednego przedsiębiorstwa od towarów innego przedsiębiorstwa.
Zgodnie jednak z postanowieniami rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo własności przemysłowej oznaczenie nie będzie musiało dłużej spełniać wymogu możliwości przedstawienia w sposób graficzny. Kluczowa będzie natomiast prezentacja danego oznaczenia umożliwiająca przedstawienie w rejestrze znaków towarowych w sposób pozwalający na ustalenie jednoznacznego i dokładnego przedmiotu udzielonego prawa ochronnego. Zmiany podyktowane są przede wszystkim koniecznością implementacji przepisów unijnych oraz kierunkiem orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Nowe przepisy wchodzą w życie w dniu 14 stycznia 2019 r. (projekt dostępny pod adresem: http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/Projekty/8-020-1187-2018/$file/8-020-1187-2018.pdf).
Niezależnie od przyjętej definicji najczęściej znak towarowy przybiera postać wyrazu lub rysunku. Ich znaczenie dla dzisiejszego obrotu handlowego jest nie do przecenienia.
Co ciekawe – oznaczenie nie musi mieć waloru oryginalności. Decydująca jest funkcja odróżniająca, która umożliwia odbiorcom znaku jego prawidłowe postrzeganie.
Ustawodawca ustanowił bezwzględne przesłanki odmowy udzielenia prawa ochronnego na znak towarowy, które wykluczają jego rejestrację. Do najbardziej popularnych w tym zakresie należą oznaczenia nienadające się do odróżniania w obrocie towarów, dla których zostały zgłoszone, a także oznaczenia wprowadzające odbiorców w błąd.
Natomiast do względnych przesłanek odmowy udzielenia prawa ochronnego, uwzględnianych dopiero na sprzeciw, należy przede wszystkim naruszenie praw osobistych lub majątkowych osób trzecich.
Prawo nie nakłada na przedsiębiorców obowiązku rejestracji stworzonego lub przyjętego oznaczenia. Zarejestrowany znak towarowy objęty jest jednak silniejszą ochroną prawną. To właścicielowi znaku przysługuje monopol na jego wykorzystanie. Co więcej praktyka pokazuje, że udzielone prawo ochronne jest skutecznym instrumentem ochrony oznaczenia i zwalczania nieuczciwej konkurencji. Na podstawie przepisów ustawy – Prawo własności przemysłowej można dochodzić zaniechania korzystania ze znaku przez osobę nieuprawnioną, naprawienia szkody czy wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści. Właścicielowi znaku przysługują także roszczenia prewencyjne.
Terytorialny charakter prawa ochronnego na znak towarowy oznacza, że wszelkie znaki zarejestrowane przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej mogą być skutecznie chronione wyłącznie na terytorium Rzeczypospolitej Polski. W przypadku prowadzenia działalności zagranicznej zaleca się zgłoszenie oznaczenia w Urzędzie Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej lub nawet w Biurze Międzynarodowym Światowej Organizacji Własności Intelektualnej. Zgłoszenia dokonuje się za pośrednictwem Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej.
Obowiązujący od 2016 r. system rozpatrywania zgłoszeń oparty na sprzeciwach przyczynił się do znacznego przyspieszenia i uproszczenia rejestracji oznaczeń. Przed zgłoszeniem warto upewnić się, że identyczny lub podobny znak towarowy nie został dotychczas zarejestrowany. Postępowanie w przedmiocie rejestracji znaku towarowego przez Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej nie powinno zająć dłużej niż 12 miesięcy.
Prawo ochronne na znak towarowy przysługuje uprawnionemu, czyli co do zasady zgłaszającemu lub innej osobie, która nabyła od niego prawo do znaku. Prawo własności przemysłowej przewidziało także inne warianty podmiotowej konfiguracji prawa ochronnego. Przykładem niech będzie wspólny znak towarowy, który jest przeznaczony do używania przez organizację o odrębnej osobowości prawnej, która reprezentuje interesy zrzeszonych w niej przedsiębiorców.
Znaki towarowe stanowią cenny składnik majątku przedsiębiorstwa. W dzisiejszych realiach gospodarczych stanowią istotny element promocji towarów lub usług i niepowtarzalną szansę zbudowania rozpoznawalnej marki. Ponadto znakami towarowymi można swobodnie rozporządzać, przykładowo zarabiając na udzielaniu licencji na korzystanie z nich.
Wobec powyższego rekomenduje się rejestrację znaku towarowego, jednakże posługiwanie się niezarejestrowanym oznaczeniem nie jest zupełnie pozbawione ochrony. Kodeks cywilny, ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, a także ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewidują środki ochrony, które mogą okazać się efektywne, w szczególności w odniesieniu do rynku krajowego.