Upadłość konsumencka w świetle wchodzącej w życie w dniu 24 marca 2020 r. nowelizacji Prawa Upadłościowego. Co się zmieni?
W dniu 24 marca 2020 r. wejdzie w życie większość przepisów nowelizacji z dnia 30 sierpnia 2019 r. Prawo Upadłościowe, m.in. nowe przepisy dotyczące upadłości konsumenckiej, których celem jest istotne uproszczenie zasad jej ogłaszania.
Na wstępie należy wskazać, że postępowanie mające na celu ogłoszenie upadłości konsumenckiej przeznaczone jest dla tych osób, które stały się niewypłacalne. Skutkiem ogłoszenia upadłości konsumenckiej jest przede wszystkim oddłużenie niewypłacalnego konsumenta, poprzez umorzenie całości lub części jego zobowiązań względem wierzyciela.
Poniżej wskazujemy najistotniejsze zmiany dotyczące upadłości konsumenckiej.
W obecnie obowiązującym jeszcze stanie prawnym upadłość konsumencką w Polsce mogą ogłosić wyłącznie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. Wraz z wejściem w życie nowych przepisów, sytuacja ta ulegnie zmianie. Osoby zadłużone, które prowadzą jednoosobową działalność gospodarczą również będą mogły złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej (obecnie takie osoby mogą ogłosić upadłość na tych samych warunkach co spółki).
W aktualnym stanie prawnym Sąd oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa (istotne uchybienia). Po wejściu w życie nowych przepisów, Sąd na etapie badania wniosku konsumenta nie będzie miał w obowiązku sprawdzać przyczyn powstania długów. Tym samym, upadłość będzie mogła ogłosić każda osoba, która dopełniła wszystkich procedur formalnych. Przyczyny niewypłacalności nie będą zatem badane na etapie otwarcia postępowania, a do ogłoszenia upadłości wystarczające będzie stwierdzenie, że dłużnik nie jest wypłacalny. Przyczyna niewypłacalności będzie badana dopiero po ogłoszeniu upadłości, czyli na kolejnym etapie postępowania, tj. ustalaniu planu spłaty.
Osoba zadłużona, która dopuściła się istotnych uchybień, a więc umyślnie bądź wskutek rażącego niedbalstwa doprowadziła do swojej niewypłacalności, traktowana będzie inaczej niż ktoś, kto ogłasza upadłość z przyczyn od niego niezależnych (np. wskutek choroby lub utraty pracy). Ustalenie istotnych uchybień w zachowaniu dłużnika nie będzie wyłączało oddłużenia (jak ma to miejsce obecnie), a będzie powodować wydłużenie planu spłaty wierzycieli od minimum 36 miesięcy do lat 7. Rzetelny dłużnik spłacał będzie swoje zobowiązania natomiast 3 lata.
Osoby zadłużone prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą uzyskają ochronę przed bezdomnością na takich samych zasadach jak konsumenci. Z pieniędzy uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości, wydzielana będzie im kwota odpowiadająca przeciętnemu dwuletniemu czynszowi za najem w tej samej miejscowości.
Osoby nieprowadzące działalności gospodarczej będą mogły wystąpić o upadłość konsumencką w tzw. procedurze uproszczonej, a więc bez sędziego komisarza.
Dłużnik będzie miał możliwość zawierania układów z wierzycielami, co ograniczy do minimum udział Sądu. Wszystko to odbywać się będzie pod nadzorem licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który będzie czuwał nad zawartym układem. Zgłoszenia wierzytelności będą składane bezpośrednio doradcy restrukturyzacyjnemu (który będzie pełnił rolę syndyka).
O ile zatem ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie będzie trudne, o tyle skutek w postaci oddłużenia będzie znacznie trudniejszy do osiągnięcia. Po zmianie przepisów, które wejdą w życie w dniu 24 marca 2020 r., ustawodawca będzie przewidywał trzy możliwości po wykonaniu ostatecznego podziału przez syndyka:
Ustalenie planu spłaty wierzycieli;
Umorzenie zobowiązań bez planu spłaty wierzycieli. Co istotne, całkowite umorzenie długu przy ogłoszeniu upadłości konsumenckiej będzie możliwe tylko w sytuacji, gdy dłużnik nie będzie posiadał majątku, a także, że gdy będzie on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat swoich zobowiązań wobec wierzycieli. Mowa tutaj o sytuacjach, w których dłużnik nie będzie w stanie trwale wykonywać jakiejkolwiek pracy zarobkowej. To z kolei prowadzi do wniosku, że upadłość konsumencka nie będzie jednoznaczna z tym, że zadłużenie ulegnie „anulowaniu”;
Warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez planu spłaty. Będzie to miało miejsce w sytuacji, gdy Sąd dojdzie do przekonania, że niezdolność do spłaty u danego dłużnika nie ma charakteru trwałego. W tym wypadku, dłużnik pozostanie w pięcioletnim okresie tzw. „zawieszenia”, podczas którego będzie mógł zostać złożony wniosek o ustalenie planu spłaty, a w konsekwencji – chociażby częściowy obowiązek uregulowania zobowiązań przez upadłego. Należy pamiętać, że podczas pięcioletniego okresu „zawieszenia” upadły będzie miał obowiązek corocznego składania Sądowi sprawozdania dotyczącego swojej sytuacji finansowej.
Dodatkowo nadmienić należy, że nie wszystkie zobowiązania dłużników będą mogły zostać umorzone. Chodzi tutaj w szczególności o alimenty, renty odszkodowawcze, naprawienie szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia.
Podsumowując, samo uzyskanie upadłości konsumenckiej od 24 marca 2020 r. będzie znaczne łatwiejsze i szybsze. Trudniejsze okazać może się jednak samo umorzenie długów, co ma przecież najistotniejsze znaczenie dla samych dłużników.