TSUE orzekł o zakazie nierównego traktowania kobiet i mężczyzn w zakresie świadczeń z zabezpieczenia społecznego
W dniu 12 grudnia 2019 r. TSUE wydał wyrok w trybie prejudycjalnym, w którym wskazał, że przepisy prawa wewnętrznego Państw Członkowskich wprowadzające nierówne traktowanie kobiet i mężczyzn w zakresie świadczeń przyznawanych w ramach państwowego sytemu zabezpieczenia społecznego naruszają prawo unijne (wyrok TSUE z dnia 12 grudnia 2019 r. w sprawie C-450/18, WA przeciwko Instituto Nacional de la Seguridad (INSS).
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym został przedstawiony Trybunałowi Sprawiedliwości UE przez Juzgado de lo Social n° 3 de Gerona (sąd pracy nr 3 w Gironie, Hiszpania) w ramach sporu między W.A. – ojcem dwojga dzieci, a Instituto Nacional de la Seguridad Social (INSS) – hiszpańskim krajowym zakładem ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z prawem hiszpańskim jedynie kobietom – ze względu na ich „wkład demograficzny” w system zabezpieczenia społecznego – przysługuje dodatek do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, jeżeli mają dwoje lub więcej dzieci (biologicznych lub przysposobionych). Dlatego też W.A. – ze względu na płeć – odmówiono prawa do dodatku.
Trybunał Sprawiedliwości wskazał, że zasada równego traktowania oznacza brak jakiejkolwiek dyskryminacji ze względu na płeć, bądź bezpośrednio, bądź pośrednio, poprzez odwołanie, zwłaszcza do stanu cywilnego lub rodzinnego, w szczególności jeżeli chodzi o obliczanie wysokości świadczeń. Przypomniał również, iż dyskryminacja polega na stosowaniu różnych norm do porównywalnych sytuacji lub też na stosowaniu tej samej normy do sytuacji odmiennych.
W ocenie TSUE cel w postaci zrekompensowania kobietom ich wkładu demograficznego w system zabezpieczania społecznegonie może uzasadniać odmiennego traktowania kobiet i mężczyzn, znajdujących się w identycznej lub porównywalnej sytuacji, gdyż wkład demograficzny mężczyzn jest równie istotny jak wkład kobiet.
Hiszpański zakład ubezpieczeń wskazał również, że rozpatrywany dodatek rentowy jest uzasadniony względami polityki społecznej, gdyż ma na celu zmniejszenie różnic w wysokości rent kobiet i mężczyzn oraz ochronę kobiet jako rodziców. Tymczasem, w ocenie TSUE wspomnianą cechę mogą mieć zarówno mężczyźni, jak i kobiety, a poza tym sytuacja ojca oraz sytuacja matki rozważana pod względem wychowywania dzieci może być porównywalna. W szczególności fakt, że to zwykle kobiety podejmują się opieką nad dziećmi kosztem pracy zawodowej, nie może wykluczyć sytuacji, w której mężczyzna przejmuje tę rolę i spotykają go takie same konsekwencje.
TSUE zaznaczył nadto, że rzeczonej sytuacji nie można uzasadnić ochroną kobiet ze względu na macierzyństwo, gdyż przepis prawa hiszpańskiego wprowadzający dodatek nie zawiera żadnego elementu, który mógłby wskazywać na uzależnienie jego przyznawania od skorzystania przez kobietę z urlopu macierzyńskiego lub od negatywnych skutków mogących pojawić się na płaszczyźnie zawodowej wynikających z przerwania przez kobietę pracy po urodzeniu dziecka.
Wobec powyższego TSUE stwierdził, że rozpatrywany przepis prawa hiszpańskiego stanowi przejaw dyskryminacji bezpośredniej ze względu na płeć, a tym samym jest niezgodny z dyrektywą 79/7 Rady 79/7/EWG z dnia 19 grudnia 1978 r. w sprawie stopniowego wprowadzania w życie zasady równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zabezpieczenia społecznego.