TARCZA ANTYKRYZYSOWA | cz. III | TERMINY SĄDOWE

W dniu 31 marca 2020 r. weszła w życie podpisana przez Prezydenta tarcza antykryzysowa, która zdaniem rządzących ma służyć wsparciu polskich przedsiębiorców, rolników oraz pracowników w czasie trwającej na świecie pandemii koronawirusa COVID-19.  Ustawa zakłada m.in. istotne zmiany w zakresie funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości w okresie zagrożenia epidemicznego lub stanu pandemii, w tym zmiany dot. zawieszenia biegu terminów. Poniżej przedstawiamy Państwu najważniejsze zmiany w tym zakresie.

TERMINY PROCESOWE I SĄDOWE

Zgodnie z zapisami ujętymi w tzw. tarczy antykryzysowej (Art. 15zzs), w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z rozprzestrzenianiem się COVID-19 (dalej: Okres zagrożenia) bieg terminów procesowych i sądowych w następujących postępowaniach nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na Okres zagrożenia:

(1) sądowych, w tym sądowoadministracyjnych;

(2) egzekucyjnych;

(3) karnych;

(4) karnych skarbowych;

(5) w sprawach o wykroczenia;

(6) administracyjnych;

(7) postępowaniach i kontrolach prowadzonych na podstawie ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa;

(8) kontrolach celno-skarbowych;

(9) postępowaniach w sprawach, o których mowa w art. 15f ust. 9 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. z 2019 r. poz. 847, z późn. zm.);

(10) innych postępowaniach prowadzonych na podstawie ustaw.

ZAWIESZENIE TERMINÓW W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM

W Okresie zagrożenia bieg przewidzianych przepisami prawa administracyjnego terminów (Art. 15zzr):

(1) od zachowania których jest uzależnione udzielenie ochrony prawnej przed sądem lub organem, 

(2) do dokonania przez stronę czynności kształtujących jej prawa i obowiązki,

(3) przedawnienia,

(4) których niezachowanie powoduje wygaśnięcie lub zmianę praw rzeczowych oraz roszczeń i wierzytelności, a także popadnięcie w opóźnienie,

(5) zawitych, z niezachowaniem których ustawa wiąże ujemne skutki dla strony,

(6) do dokonania przez podmioty lub jednostki organizacyjne podlegające wpisowi do właściwego rejestru czynności, które powodują obowiązek zgłoszenia do tego rejestru, a także terminów na wykonanie przez te podmioty obowiązków wynikających z przepisów o ich ustroju

– nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na Okres zagrożenia.

WYJĄTKI OD POWYŻSZYCH ZASAD

Wstrzymanie rozpoczęcia i zawieszenie biegu terminów procesowych i sądowych, a także terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego nie dotyczy jednak terminów:

(1) w rozpoznawanych przez sądy sprawach pilnych (szczegółowo wymienionych w art. 14a ust.  5 (a w stosunku do terminów procesowych i sądowych, także art. 14a ust. 4) tarczy antykryzysowej); 

(2) terminów w sprawach wyboru lub powołania organów, których kadencje są określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

(3) terminów wyborów do organów jednostek samorządu terytorialnego;

(4) terminów w sprawach wniosków i pytań prawnych do Trybunału Konstytucyjnego.

POZOSTAŁE ZAGADNIENIA DOTYCZĄCE BIEGU TERMINÓW SĄDOWYCH ORAZ PROCESOWYCH

W przepisach specustawy dotyczących biegu terminów sądowych oraz procesowych znalazły się ponadto m.in. uregulowania, zgodnie z którymi:

(1) wstrzymanie i zawieszenie biegu terminów, o których mowa w punkcie A nie dotyczy kontroli i postępowań wskazanych odpowiednio w dziale V rozdziale 3 oddziale 3 oraz dziale VI rozdziale 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych;

(2) w Okresie zagrożenia m.in. strona, uczestnik postępowania, kontrolowany i ich kontrahent są obowiązani, na żądanie organu, sądu lub podmiotu, prowadzących odpowiednio postępowanie lub kontrolę, w wyznaczonym przez nich terminie, do dokonania czynności określonej w tym żądaniu, jeżeli (w zależności od prowadzonego postępowania) wymaga tego interes publiczny lub ważny interes strony albo kontrolowanego, niepodjęcie czynności mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną;

(3) w Okresie zagrożenia nie przeprowadza się rozpraw ani posiedzeń jawnych, z wyjątkiem rozpraw i posiedzeń jawnych w sprawach pilnych, tj. sprawach ujętych w art. 14a ust. 4 i 5 tarczy antykryzysowej;

(4) czynności dokonane w Okresie zagrożenia w postępowaniach, o których mowa w punkcie A – są skuteczne;

(5) zaprzestanie czynności przez sąd, organ lub podmiot w okresie zawieszenia biegu terminów  nie może być podstawą do wywodzenia środków prawnych dotyczących bezczynności, przewlekłości lub naruszenia prawa strony do rozpoznania sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki;

(6) Bieg terminu na milczące załatwienie sprawy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na Okres zagrożenia.

POZOSTAŁE ZAGADNIENIA DOTYCZĄCE BIEGU TERMINÓW ADMINISTRACYJNYCH

Z kolei jeżeli chodzi o przepisy dotyczące biegu terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego, warto nadmienić, że:

(1) właściwy organ, sąd lub podmiot może wezwać obowiązanego do dokonania czynności wynikających z przepisów prawa, w oznaczonym terminie i w zakresie, w jakim przepis ten zobowiązuje do dokonania czynności, jeżeli niepodjęcie czynności mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną. W takim przypadku obowiązany powinien wykonać obowiązek w oznaczonym terminie;

(2) czynności dokonane w celu wykonania uprawnienia lub obowiązku w okresie wstrzymania rozpoczęcia albo zawieszenia biegu terminów, o których mowa w punkcie B – są skuteczne;

JAK PRZEDMIOTOWE ZMIANY WPŁYNĄ NA FUNKCJONOWANIE SĄDÓW?

Zmian w zakresie biegu terminów procesowych i sądowych, a także administracyjnych jest wiele, pytanie jednak brzmi, jak ich stosowanie będzie wyglądać w praktyce.

Gdyby brać pod uwagę wyłącznie wolę ustawodawcy, na skutek przedmiotowych zapisów:

(1) Terminy procesowe, np. termin na złożenie sprzeciwu od nakazu zapłaty wynoszący dwa tygodnie od doręczenia tego nakazu adresatowi, w razie doręczenia mu sądowego pisma w trakcie stanu epidemii, powinien zacząć biec dopiero od zakończenia formalnego Okresu zagrożenia;

(2) W Okresie zagrożenia zawieszeniu powinien ulec bieg terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego;

(3) Zawieszenie biegu terminów w Okresie zagrożenia nie dotyczy jednak obrotu cywilnoprawnego, a wszystko za sprawą poprawionego w drodze legislacji artykułu 15zzr 1. specustawy, która w swoim pierwotnym kształcie zawieszenie tych terminów przewidywała. Nie jest to jednak zmiana korzystna dla przedsiębiorców, albowiem zgodnie z nią w Okresie zagrożenia przedawniać się będą roszczenia majątkowe, odszkodowawcze, dotyczące pożyczek czy zaległego czynszu.

Niezależnie od powyższego należy podkreślić, że na dzień dzisiejszy wprowadzone w specustawie zapisy dotyczące biegu terminów nie mają żadnego realnego przełożenia na rzeczywistość sądową, która zdaje się być daleka od rozwiązań ustawodawcy. Biura obsługi interesantów stoją na stanowisku, że mimo zapisów ustawy sprzeciwy, apelacje czy wnioski o uzasadnienia wyroków należy doręczać w terminach wynikających z procedury cywilnej, choćby za pomocą adresu poczty elektronicznej.

Miejmy nadzieję, że zmiany ustawodawcy w zakresie biegu terminów nie będą jedynie oficjalną propozycją rządu na aktualną trudną sytuację pełnomocników procesowych oraz ich klientów, ale stanowić będą realne zabezpieczenie ich interesów w czasie pandemii.