Private enforcement w przypadku porozumień kartelowych – efektywny sposób wzmocnienia walki ze szkodliwymi dla konkurencji porozumieniami?

Ustawa z dnia 21 kwietnia 2017 r. o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji (dalej: Ustawa) wprowadziła ułatwienia w prywatnoprawnym trybie dochodzenia roszczeń o naprawienie szkody z tytułu naruszenia prawa konkurencji, w tym naruszeń w postaci istnienia kartelu. Do czasu jej wejścia w życie walka z tego typu naruszeniami skupiała się w znacznej mierze w sferze prawa publicznego, tj. nakładaniu kar pieniężnych przez odpowiednie organy odpowiedzialne za ochronę konkurencji, przede wszystkim przez Prezesa UOKiK albo Komisję Europejską (w zależności od skali kartelu). Ustawa z założenia powinna usprawnić walkę ze szkodliwymi dla konkurencji porozumieniami przedsiębiorców dzięki ułatwieniom przy dodatkowym, równoległym trybie dochodzenia roszczeń przez podmioty prywatne.

Do ułatwień wprowadzonych przez Ustawę można zaliczyć:

• Odpowiedzialność członka kartelu wobec wszystkich podmiotów którym wyrządził szkodę (art. 3 Ustawy);
• Możliwość dochodzenia naprawienia szkody zarówno przez nabywcę/dostawcę bezpośredniego jak i pośredniego, przy domniemaniu przerzucenia nadmiernego obciążenia na nabywcę pośredniego (art. 4 Ustawy);
• Domniemanie winy członka kartelu przy wyrządzeniu szkody (art. 3 Ustawy);
• Domniemanie szkody w przypadku istnienia kartelu (art. 7 Ustawy);
• Możliwość wytoczenia powództwa przed Sąd, przed którym toczy się już postępowanie o naprawienie szkody wyrządzonej przez to samo naruszenie (art. 12 Ustawy);
• Możliwość dochodzenia roszczeń prywatnoprawnych niezależnie od postępowań prowadzonych przez organy ochrony konkurencji;
• Możliwość wykorzystania decyzji wydanych przez organy ochrony konkurencji przy dochodzeniu roszczeń prywatnoprawnych i związanie Sądu ustaleniami poczynionymi w takiej prawomocnej decyzji co do stwierdzenia naruszenia prawa konkurencji (art. 30 Ustawy).

Natomiast w doktrynie zauważa się, że wprowadzenie prywatnoprawnego trybu dochodzenia roszczeń w takich przypadkach ma także wady. Po pierwsze, uczestnicy kartelu, którzy skorzystają z programu łagodzenia kar, choć mogą uniknąć kar publicznoprawnych, dalej będą odpowiadać na zasadach prywatnoprawnych. Jest to istotny problem, ponieważ jak pokazują przykłady z innych państw członkowskich wysokość roszczeń prywatnoprawnych może znacznie przekroczyć wysokość kar publicznoprawnych. Zauważa się zatem, że prywatnoprawny tryb dochodzenia roszczeń może doprowadzić do osłabienia skuteczności programu łagodzenia kar i tym samym gorszej wykrywalności karteli. Po drugie, zwraca się uwagę, że egzekwowalność naruszenia prawa konkurencji zarówno na drodze publicznoprawnej jak i prywatnoprawnej prowadzi do podwójnego karania przedsiębiorcy za jedno naruszenie. Po trzecie, może dojść do sytuacji dochodzenia roszczeń przez nabywców bezpośrednich, którzy jednak przerzucili nadmierne obciążenie na nabywców pośrednich co będzie prowadziło do ich bezpodstawnego wzbogacenia.

Przedsiębiorców jak i osoby prywatne zainteresowane prywatnoprawnym trybem dochodzenia roszczeń z tytułu naruszenia prawa konkurencji zapraszamy do bezpośredniego kontaktu z Kancelarią.