Pożyczki w Fundacji Rodzinnej

Wchodzące w życie 22 maja 2023 roku przepisy o fundacjach rodzinnych budzą coraz większe zainteresowanie wśród przedsiębiorców zainteresowanych sukcesją majątku. Mimo, że prezydent podpisał ustawę 6 lutego, już w marcu doczekała się ona zmian, które wejdą w życie wraz z ustawą. W tym kontekście postaramy się przyjrzeć dziś jednemu z aspektów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej przez fundację rodzinną – pożyczkom.

Zasadniczo fundacja rodzinna może prowadzić działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek spółkom kapitałowym, w których posiada udziały lub akcje, spółkom osobowym, których jest wspólnikiem oraz beneficjentom. Uzyskiwane w ten sposób przez fundację przychody odsetkowe podlegają zwolnieniu z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych (CIT). Udzielanie pożyczek z kolei innym podmiotom, choć prawnie nie jest zabronione, to ze zwolnienia z podatku dochodowego już nie skorzysta.

Do finansowania za pomocą udzielanych przez fundację pożyczek nie stosuje się wyłączenia części przepisów w zakresie badania limitu kosztów finansowania dłużnego określonego w art. 15c ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT (tj. weryfikacji poziomu 3 mln PLN). Taka regulacja może przyczynić się do zwiększenia konkurencyjności pożyczek udzielanych przez fundację w stosunku do innych form finansowania.

Marcowa nowelizacja, choć kluczowa, bo systemowo przewidziała możliwość zakładania fundacji rodzinnych przez wspólników spółek opodatkowanych estońskim CIT, bez ryzyka utraty przez nią tego statusu, to wprowadziła jednak do ustawy o fundacji rodzinnej nową kategorię świadczeń w postaci ukrytych zysków – opodatkowanych 15-procentowym podatkiem CIT. I tak, w perspektywie finansowania dłużnego, należy zwrócić uwagę na następujące kategorie świadczeń kwalifikowanych do ukrytych zysków – są to:

(1) odsetki, prowizje, wynagrodzenia i inne opłaty od jakiegokolwiek rodzaju pożyczki udzielonej fundacji rodzinnej przez beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną;

(2) różnica między wartością rynkową transakcji (określoną zgodnie z art. 11c) a ustaloną ceną tej transakcji – w przypadku innych niż określone w pkt 3 transakcji między fundacją rodzinną a beneficjentem, fundatorem, podmiotem powiązanym z beneficjentem, fundatorem lub fundacją rodzinną;

(3) pożyczka udzielona przez fundację rodzinną beneficjentowi w tej części, która podlegała zwrotowi w danym roku podatkowym i nie została zwrócona do dnia upływu terminu złożenia deklaracji za ten rok podatkowy;

(4) pożyczka udzielona przez fundację rodzinną beneficjentowi na okres co najmniej 10 lat albo na okres krótszy niż 10 lat, jeżeli ostateczny termin obowiązywania umowy wyniósł co najmniej 10 lat.

Co w praktyce oznaczają wprowadzone zmiany dla pożyczek udzielanych przez fundację? Tu trzeba zwrócić uwagę na kilka aspektów.

Po pierwsze – strony umów pożyczek – fundacja rodzinna może być zarówno pożyczkodawcą (w stosunku do podmiotów wskazanych wcześniej) jak i pożyczkobiorcą (np. od beneficjentów, fundatorów lub podmiotów z nimi powiązanymi). Niektóre relacje mogą skutkować powstaniem ukrytych zysków od kosztów finansowania lub samych pożyczek, a niektóre nie – szczególnie, jeżeli zostaną udzielone w relacji fundacja rodzinna i beneficjent/ fundator i odwrotnie.

Po drugie – budowanie kosztów odsetkowych – jeżeli oprocentowanie pożyczek udzielonych przez fundację będzie wyższe od oprocentowania dostępnego na rynku, po stronie fundacji wystąpi obowiązek zapłaty 15% podatku od zrealizowanej nadwyżki. Taka regulacja zapobiega wykorzystaniu zwolnienia z limitu niedostatecznej kapitalizacji w celu kreowania nadmiernych kosztów finansowych dla obniżenia opodatkowania u pożyczkobiorcy.

Po trzecie – terminowość spłat – podczas opracowania harmonogramu spłat pożyczki należy zadbać o ułożenie go w taki sposób, by uniknąć niespłacenia pożyczki w umówionym terminie. Dotyczy to w szczególności relacji fundacja rodzinna – beneficjent.

Po czwarte – okres udzielenia – warto zwrócić uwagę również na okres, na jaki zostanie udzielona pożyczka. Decydujący w relacji fundacja rodzinna – beneficjent dla wystąpienia ukrytych zysków będzie udzieleni pożyczki na okres co najmniej 10-letni lub faktyczne przekroczenie tego okresu.

Tempo i mnogość zmian w akcie, który jeszcze nawet nie wszedł w życie nie ułatwiają przedsiębiorcom dokładnego zapoznania się z meandrami fundacji rodzinnej i analizy możliwości jej wykorzystania w planowaniu zabezpieczenia majątku, dlatego postaramy się przybliżać Państwu na bieżąco praktyczne problemy w funkcjonowaniu tej nowej instytucji polskiego prawa.

Autorzy:

Arkadiusz Tatar | SQUARE Tax Advisory

Wioleta Jakubowska | SQUARE Tax Advisory