Duże zmiany w prawie komorniczym od 1 stycznia 2019 r.
Wraz z nadejściem 1 stycznia 2019 r. utraciła moc ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Komornikach sądowych i egzekucji. Ustawa ta przez lata swojego obowiązywania była wielokrotnie nowelizowana, co znacząco wpłynęło na jej spójność – a tym samym na jej skuteczność. Ustawodawca na jej miejsce uchwalił dwa nowe akty normatywne, po pierwsze ustawę o Komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 r., która reguluje przede wszystkim kwestie ustrojowe zawodu komornika; po drugie ustawę o Kosztach komorniczych z dnia 28 lutego 2018r., określającą koszty i opłaty związane z postępowaniem egzekucyjnym. Nowelizacji zostały poddane również przepisy Kodeksu postępowania cywilnego, dotyczące tej materii.
Ustawodawca, nowelizując prawo komornicze, chciał osiągnąć przejrzysty system egzekucji sądowej. Nowe regulacje dotyczą zatem zarówno dłużników, komorników, jak i wierzycieli. Można zauważyć, że obecne przepisy są korzystniejsze dla dłużników niż przewidziane w poprzednim akcie normatywnym. Natomiast zmiany dotyczące wierzycieli polegają przede wszystkim na rozszerzeniu katalogu sytuacji, kiedy będą mogli zostać obciążeni obowiązkiem uiszczenia opłat egzekucyjnych.
I tak przykładowo można wskazać, że w razie umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela albo w sytuacji, w której wierzyciel w ciągu sześciu miesięcy – wbrew jego obowiązkom – wykazywał się bezczynnością, zostanie obciążony opłatą stosunkową w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania.
Wierzyciel zostanie również obciążony opłatą stosunkową w wysokości 10% egzekwowanego świadczenia, w razie oczywiście niecelowego wszczęcia postępowania egzekucyjnego lub wskazania we wniosku o wszczęcie egzekucji osoby niebędącej dłużnikiem.
Natomiast w nawiązaniu do sytuacji prawnej dłużnika, zmianie uległ m.in. katalog ruchomości, które nie podlegają zajęciu. Dotychczasowy zakres, wskazany w art. 829 KPC, został poszerzony o takie przedmioty jak: lodówka, pralka, odkurzacz, kuchenka konieczna do przygotowywania posiłków, łóżko, a także bielizna czy pościel w liczbie niezbędnej dla dłużnika i jego domowników.
Uproszczeniu podlega również sposób składania skargi na komornika, przez nałożenie na niego obowiązku dostarczenia dłużnikowi na pierwszej czynności egzekucyjnej klarownego formularza, który pozwoli łatwo przygotować skargę w przypadku, gdyby doszło do jakichkolwiek nieprawidłowości ze strony organu egzekucyjnego.
Znaczący jest również nałożony na komorników obowiązek utrwalania za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk przebiegu czynności egzekucyjnych dokonywanych przez niego poza kancelarią, m.in.: czynności z udziałem dłużnika zmierzających do ustalenia jego stanu majątkowego, zajęcie ruchomości czy wykonanie postanowienia o oddaniu ruchomości pod dozór innej osobie niż dłużnik.
Nowelizacji zostały poddane również regulacje związane z obowiązkowym nadzorem i kontrolą działalności komorników. Obecnie, w zakresie nadzoru odpowiedzialnego, prezes właściwego sądu rejonowego przeprowadzi kontrolę kancelarii komorniczej – nie rzadziej niż raz na dwa lata. Poprzedni stan prawny przewidywał obowiązkową kontrolę co najmniej raz na cztery lata.
Jednocześnie zmianie uległy wymogi formalne dotyczące możliwości kandydowania na zawód komornika. Każdy kandydat musi mieć ukończone 28 lat. Fakt ten wiąże się bezpośrednio z wymaganiem posiadania określonego doświadczenia życiowego przez osoby chcące pełnić ten zawód. Jednocześnie ustawodawca zdecydował się na obniżenie górnej granicy wieku komornika, która została zmniejszona z 70 lat do 65. Ratio legis tej zmiany można upatrywać przede wszystkim w warunkach pracy komornika, która często odbywa się w terenie.
Dużą zmianą jest również ograniczenie prawa wyboru komornika przez wierzyciela, które do tej pory w większości przypadków pozwalało na wybór komornika na terytorium całego kraju. Natomiast obecnie, w określonych w ustawie sprawach, wierzyciel ma prawo wyboru komornika na obszarze właściwości sądu apelacyjnego, na którym znajduje się siedziba kancelarii komornika właściwego zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego.
Podsumowując, rok 2019 przyniósł ogrom zmian w prawie komorniczym, których nie sposób określić w kilku zdaniach. Powyżej zostały wymienione jedynie przykładowe regulacje, które znacząco różnią się od dotychczas obowiązujących.